Γράφει ο:
Θεόδωρος Σ. Μπατρακούλης
Διδάκτωρ Γεωπολιτικής
του Πανεπιστημίου Paris VIII, Saint Denis
theobatrak@gmail.com
• Προφίλ
Συμπληρώθηκαν τρία χρόνια από τότε που ο Νεοκλής Σαρρής έφυγε από την ζωή. Ο Νεοκλής Σαρρής (γεννήθηκε 5 Μαΐου του 1940 –πέθανε στις 19 Νοεμβρίου του 2011) καταγόταν από Έλληνα (Ρωμιό) πατέρα και Αρμένισσα μάνα (από τη Χρυσοκέραμο/Τσενγκέλκιοϊ της Πόλης) – κατά συνέπεια ήταν Διγενής. Ήταν απόφοιτος της Μεγάλης του Γένους Σχολής. Σπούδασε Νομικά, Πολιτικές και Οικονομικές Επιστήμες στα Πανεπιστήμια Κωνσταντινούπολης και Αθηνών και Ψυχολογία στη Γενεύη. Αριστούχος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Υπήρξε Καθηγητής της Κοινωνιολογίας της Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο με εξειδίκευση κυρίως στην Οθωμανική περίοδο, αλλά με σημαντική ερευνητική συμβολή και στην περίοδο της σύγχρονης Τουρκίας. Διετέλεσε Πρόεδρος του Τμήματος Κοινωνιολογίας του ιδίου Πανεπιστημίου. Δίδαξε επίσης Ψυχοκοινωνιολογία στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης και σε Παραγωγικές και Ανώτερες Σχολές του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Επί 30 χρόνια υπήρξε Καθηγητής «Κοινωνιολογίας του Κινηματογράφου» στη Σχολή του Λυκούργου Σταυράκου, την οποία επί σειρά ετών εκπροσωπούσε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Μονάχου. Συνεργάστηκε κατά καιρούς με ορισμένες από τις εγκυρότερες εφημερίδες και περιοδικά στην Ελλάδα και την Τουρκία.
Ο Νεοκλής Σαρρής στη συνείδηση του κοινού ήταν γνωστός ως Τουρκολόγος λόγω της βαθιάς, πρωτογενούς, βιωματικής και Ακαδημαϊκής γνώσης του για την Τουρκία. Μελετώντας σε βάθος τη συγκρότηση και εξέλιξη της τουρκικής κοινωνίας προέτρεπε από τη θέση του ως Ακαδημαϊκός Δάσκαλος στη βαθύτερη γνώση του κοινωνικού σχηματισμού της Τουρκίας. Έχαιρε βαθιάς εκτίμησης συγκεκριμένης μερίδας του τουρκικού ακαδημαϊκού χώρου, του προοδευτικού του τμήματος. Όπως επισημαίνει ο Καθηγητής Χάρης Μελετιάδης, τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν την έρευνα του Νεοκλή Σαρρή είναι «η μελέτη του συγκειμένου των ελληνοτουρκικών σχέσεων και της ιστορίας –κυρίως κοινωνικής και οικονομικής– της οσμανικής και μεταοσμανικής περιόδου», ένας συγκρητισμός, και ένας παραγωγικός επιστημολογικός εκλεκτικισμός. Η εργασία του εντάσσεται στον χώρο των κοινωνικών επιστημών και η συνειδητή ελευθεριότητα χαρακτηρίζει τις διαδρομές του από τη μία επιστημονική πειθαρχία στην άλλη.
Το 1960, σε ηλικία 20 ετών, έγινε σύμβουλος επί πολιτικών θεμάτων του μακαριστού Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα. Βλέποντας την σταδιακή δραματική συρρίκνωση του Ελληνισμού της Πόλης, εγκατέλειψε τη γενέτειρά του το 1962 και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα. Ασυμβίβαστος υπέρμαχος ενός ιδεαλισμού, έζησε υπερασπίζοντας οράματα που τον σημάδεψαν και σφράγισαν και τους μετέπειτα αγώνες του τόσο για τους λαούς της Τουρκίας όσο και για τον απανταχού ελληνισμό, από τον Πόντο μέχρι την Κύπρο και από τη Μακεδονία και τη Θράκη έως την Κωνσταντινούπολη, την Ίμβρο και την Τένεδο. Κλασικό έχει μείνει το βιβλίο του Η Άλλη Πλευρά (Αθήνα: Γραμμή, 1977). Σ’ αυτό κατέγραψε τα γεγονότα και το παρασκήνιο της Τουρκικής Εισβολής του 1974 στην Κύπρο με βάση τουρκικές πηγές, χωρίς μισαλλοδοξία, αλλά ακολουθώντας αυστηρή επιστημονική μεθοδολογία.
Από τα φοιτητικά του χρόνια αναμείχθηκε στην πολιτική ζωή της Τουρκίας. Ήταν ο μόνος Έλληνας φοιτητής που το έκανε με κατ’ εξοχήν ενεργό τρόπο και αναδείχτηκε σε πρωτοπόρο στους κόλπους της Ελληνικής Μειονότητας της Τουρκίας. Συμμετείχε μαζί με τους Τούρκους συμφοιτητές του στην οργάνωση της αιματοβαμμένης φοιτητικής εξέγερσης της 28ης Απριλίου 1960. Στις 27 Μαΐου του 1960 ανατρεπόταν μετά από στρατιωτικό κίνημα το φαύλο καθεστώς Μεντερές. Ο Σαρρής, λόγω και της ενεργού συμμετοχής του σε αυτά τα πολιτικά γεγονότα, έγινε ήρωας στην πανίσχυρη νεολαία του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (Ρ.Λ.Κ.). Αναδείχτηκε στην Διοικούσα Επιτροπή αυτής της οργάνωσης νεολαίας. Από τη θέση αυτή συμμετείχε στην επεξεργασία της νέας προοδευτικότερης πολιτικής γραμμής του. Έτσι, γνώρισε και τους σημαντικότερους πρωταγωνιστές της πολιτικής ζωής της Τουρκίας κατά το δεύτερο ήμισυ του 20ού αιώνα. Διετέλεσε και Πρόεδρος του Κόμματος Ένωση Δημοκρατικού Κέντρου (ΕΔΗΚ, ιδρύθηκε το 1974 και ήταν μέχρι το 1977 στην θέση της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης), διαδεχόμενος τον Ιωάννη Ζίγδη, έως τον θάνατό του (Νοέμβριος 2011).
Ο Νεοκλής Σαρρής ήταν, εκτός των άλλων, βαθύς γνώστης και δεινός αναλυτής στα επιστημονικά πεδία της Γεωιστορίας και της Γεωπολιτικής. Μια ακόμα αφορμή για την κατάδειξη αυτών των ικανοτήτων και της σχετικής συνεισφοράς του στη μελέτη της Γεωπολιτικής της Ελλάδας και του ευρύτερου γεωπολιτικού συστήματος αποτέλεσε η κυκλοφορία του βιβλίου του Αχμέτ Νταβούτογλου «Το Στρατηγικό βάθος. Η διεθνής θέση της Τουρκίας», εκδόσεις Ποιότητα το 2010 (μετάφραση: Νίκος Ραπτόπουλος). Ο Σαρρής είχε κάνει στο βιβλίο αυτό τον επανέλεγχο για την σωστή διατύπωση των απόψεων Νταβούτογλου στα ελληνικά. Στο δεύτερο κεφάλαιο του δευτέρου μέρους του εμβριθούς βιβλίου του ο Νταβούτογλου εξετάζει το Σύστημα Βαλκάνια-Μέση Ανατολή-Καύκασος, το οποίο ορίζει στον τίτλο ως «εγγύς χερσαία περιοχή» (λεκάνη, Υakιn Kara Havzasι). Εκτιμά ότι: «υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ των εσωτερικών σε αυτή την περιοχή (λεκάνη) παραγόντων και της εσωτερικής συνοχής της Τουρκίας. Το σύστημα αυτό είναι επίκεντρο πολλών γεωπολιτικών πεδίων επιρροής. Μια μικρασιατική χώρα που δεν είναι σε θέση να ασκήσει επιρροή στις εξελίξεις που συμβαίνουν στα Βαλκάνια, στον Καύκασο και στη Μέση Ανατολή δεν μπορεί να διατηρήσει την ενότητά της σε αυτή την ευαίσθητη γεωπολιτική περιοχή ούτε να πετύχει άνοιγμα προς τον έξω κόσμο…» (Ahmet Davutoğlu, Stratejik Derinlik. Türkiye’nin Uluslurarasι Konumu, 2008, Κωνσταντινούπολη: Küre Yayιnlarι 2008, 24η έκδoση, σ. 119, μετάφραση του υποφαινομένου Θ.Σ.Μ.).
Πώς έκρινε ο Σαρρής τις αναφορές που κάνει για τα ελληνοτουρκικά ο μέντορας του Ερντογάν και αρχιτέκτονας της νεοοθωμανικής πολιτικής των Τούρκων ισλαμιστών; Ο Νταβούτογλου θεωρεί τις μουσουλμανικές μειονότητες στην Θράκη ως τα κατάλοιπα της οθωμανικής κυριαρχίας, όπως είναι και τα σχεδόν δύο τρίτα των Αλβανών, οι Κοσσοβάροι που είναι Αλβανοί, βέβαια και οι Βόσνιοι και οι τουρκές/μουσουλμανικές μειονότητες της Βουλγαρία. Και αναφέρει σ' ένα σημείο του βιβλίου του ότι αυτές οι μουσουλμανικές κοινότητες είναι το εφαλτήριο της προώθησης της ισλαμικής πολιτικής στα Βαλκάνια και την Ευρώπη. Σε συνέντευξή του που δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 2010 στην εφημερίδα Χρόνος της Κομοτηνής, ο Νεοκλής Σαρρής μνημόνευε λόγους φίλου του πανεπιστημιακού από την Τουρκία («ο οποίος βέβαια τον χειμώνα μένει στον Καναδά και το καλοκαίρι για δύο μήνες στην Τουρκία»). Ο τελευταίος του έλεγε: «Χαρά στο κουράγιο σου να κάτσεις και να ασχοληθείς με αυτό το βιβλίο, εδώ ούτε καν το έχουμε διαβάσει εμείς», προσθέτοντας για τον Νταβούτογλου, «αλλά αυτός είναι γνωστός ως Ναζί της Τουρκίας», «ως Χίτλερ της Τουρκίας» (Νεοκλής Σαρρής, «Μόνο ο Χίτλερ θα συμφωνούσε με τις απόψεις Νταβούτογλου», infognomonpolitics.blogspot.com/, 11 Ιουνίου 2010).
Ο Νεοκλής Σαρρής ήταν σεβαστός δάσκαλος για τους πολλούς φοιτητές (αρκετοί αναδείχτηκαν σε Διδάκτορες και έγιναν Μέλη ΔΕΠ) και εξαιρετικός άνθρωπος. Ο υποφαινόμενος είχε την τύχη να τον γνωρίσει προσωπικά από την άνοιξη του 1994 έως τον θάνατό του – μετά από πολυετή μάχη με τον καρκίνο. Τότε, μετά την έναρξη των ερευνών για την Διδακτορική Διατριβή μου σε Πανεπιστήμιο της Γαλλίας (Παρίσι), αναζητούσα σύμβουλο στον ελλαδικό ακαδημαϊκό χώρο για θέματα της σύγχρονης Τουρκίας και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Παρακολούθησα τακτικά τα σεμινάρια που έδινε στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Η γνωριμία μας συνεχίστηκε αναπτυσσόμενη μέχρι τις στερνές μέρες της ζωής του. Ο Νεοκλής Σαρρής συνέβαλε στον εφοδιασμό του υποφαινόμενου με πολλές και πολύτιμες επιστημονικές γνώσεις και χρηστικές πληροφορίες. Έδωσε στον γράφοντα σπουδαίες συμβουλές στον χώρο της επιστήμης αλλά και στην πολιτική δράση. Στην διάρκεια των δεκαεπτά χρόνων της γνωριμίας μας με περιέβαλε με εκτίμηση και αγάπη. Με τίμησε με την φιλία του. Ήταν καθ' όλα άξιος της αμέριστης εκτίμησης, της αγάπης και της ευγνωμοσύνης μου. Υπήρξε αναμφισβήτητα μια πολύπτυχη προσωπικότητα, με πολυσχιδές έργο, με πολύπλευρη συνεισφορά. Χαρακτηριζόταν από σπάνια ακεραιότητα και έδειχνε μοναδικό αγωνιστικό φρόνημα. Ήταν ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες.
Δρ Πανεπιστημίου Παρισίων, Δικηγόρος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου